OΙΚΟΣΗΜΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΒΕΡΒΙΤΣΙΩΤΗ Ή ΒΕΡΒΙΤΖΙΩΤΗ

Επιμέλεια: Κακαβάκης Βασίλειος

Ιστορική Περιγραφή

     Η οικογένεια Βερβιτζιώτη, βλέπουμε να δραστηριοποιείται στην Κέρκυρα και στο γενικό συμβούλιο της Κερκυραϊκής Κοινότητος κατά τον 16ο αιώνα. (Η οικογένεια αναφέρεται ως Βερβιτζιώτη Vervizioti στην ιταλική γλώσσα, αλλά κάποια μέλη της επέλεγαν και στα Ελληνικά να υπογράφουν ως Βερβιτζιώτη, ενώ κάποια άλλα επέλεγαν Βερβιτσιώτη). Η οικογένεια είχε αρκετούς κλάδους και κατάγονταν από την Ηπειρωτική Ελλάδα και συγκεκριμένα από την Πάργα. Ο γενάρχης της οικογένειας στην Κέρκυρα ονομάζονταν Κωσταντίνος Βερβιτζιώτης και είχε τιμηθεί με τον εκκλησιαστικό τίτλο του Αρχιμανδρίτη, αλλά διατηρούσε το επάγγελμα του νοταρίου. Είχε πέντε γιούς, τον Σταματέλο, τον Γιώργη, τον Λίνο, τον Στέλιο και τον Πέτρο. Όλοι έγιναν δεκτοί στο συμβούλιο της Κοινότητος εκτός του Γιώργη, λόγω της επαγγελματικής του δραστηριότητος, αφού το 1610 δηλώνει (casarol: γανωτής). Η επαγγελματική σταδιοδρομία του Γιώργη, επηρέασε και τα τέκνα του τα οποία ούτε αυτά έγιναν δεκτά στο συμβούλιο (λόγω του επαγγέλματος του πατέρα τους), παρά μόνο ένα από τα παιδιά του, ο Ιωάννης χειροτονήθηκε ιερέας και επαγγέλλονταν νοτάριος κατά το 1634, επιπρόσθετα συνέβαλλε στην λειτουργία του Ιερού Τάγματος. Ήταν παντρεμένος με την Κατερούτζα Θεοφύλακτου - Βερβιτζιώτη και απέκτησαν δύο γιούς, τον Κωσταντή (δεν υπάρχουν πληροφορίες) και τον Νικόλαο. Ο Νικόλαος είχε δύο τέκνα την Θεοδώρα και τον Ιωάννη. Η Θεοδώρα (Θεωδορέλα)  Βερβιτζιώτη, ήταν μια πολλή σημαντική προσωπικότητα της εποχής της, κυρίως για τις δωρεές της. Η Θεωδορέλα είναι δωρήτρια του σημερνού Ιερού Ναού Αγίου Ελευθερίου και Αγίας Άννας Κέρκυρας, που βρίσκεται επί της οδού Αγίου Σπυρίδωνος (καντούνι Αγίου Σπυρίδωνος) και επιπλέον, δώρισε το οικόπεδό της, στον Ιερομόναχο Νικόδημο Κολήτζα που σήμερα είναι κτισμένος, ο Ιερός Ναός Πανάγιας των Ξένων, επί της οδού Νικηφόρου Θεοτόκη. Ο Ιωάννης υπήρξε και αυτός σημαντική προσωπικότητα του νησιού, είχε αποκτήσει έναν γιό τον Νικόλαο ο οποίος έπεσε σε νεαρή ηλικία στο πηγάδι του ναού του αγίου Ελευθερίου, αλλά εκ θαύματος διασώθηκε. Η Θεοδώρα έμεινε ανύμφευτη και άτεκνη. 

                           (Διάσωση ανηψιού της Θ. Βερβιτζιώτη, Συλλογή Γεννάδιος Βιβλιοθήκη) 

Διαβάστε εδώ την ιστορία της ζωής της δωρήτριας Θεοδώρας Βερβιτζιώτη. Η οικογένεια Βερβιτζιώτη συνάπτοντας γάμους με τις οικογένειες Κιγάλα, Ρίκκη, Αυλωνίτη, Πολυλά, Δετζώρτζη, Ματσολένη κ.α απέκτησε δύναμη και ανέδειξε ισχυρές προσωπικότητες στην Κέρκυρα. Είναι άξιο αναφοράς ένα επιφανές μέλος της οικογένειας Βερβιτζιώτη - Κιγάλα, ο Ιερόθεος Κιγάλας Βερβιτζιώτης, κατά κόσμον Ιωάννης - Βαπτιστής Κιγάλας Βερβιτζιώτης, (γιός του Τζαννέτου Βεβριτζιώτη) ο οποίος εκλέχθηκε Μητροπολίτης Κέρκυρας στις 7 Ιουλίου 1799, αντικαθιστώντας τον αρχικό εκλεγμένο Μητροπολίτη Γεώργιο - Χαλικιόπουλο Μάντζαρο, του οποίου προήλθε ο θάνατος πριν χειροτονηθεί και έτσι ανέλαβε καθήκοντα ο Κιγάλας στις 2 Φεβρουαρίου 1800. Ο μητροπολίτης Κέρκυρας Ιερόθεος Κιγάλας - Βεβριτζιώτης κράτησε τον μητροπολιτικό θρόνο έως το 1813 που απεβίωσε. Επιπροσθέτως, η οικογένεια διατηρούσε οικογενειακό τάφο, ο οποίος σώζετε στις ημέρες μας, στον Ι. Ν. Αντιβουνιώτισας, σημερινό Βυζαντινό Μουσείο Κέρκυρας, πράγμα πολύ σημαντικό και προνόμιο που λάμβαναν λίγες οικογένειες του νησιού. Μετά τον θάνατό του έχει γραφτεί στο απομνημονεύματα του Ι. Καποδίστρια μια συλλυπητήρια επιστολή από τον ίδιο προς τους οικείους του Κιγάλα. Η οικογένεια Βερβιτζιώτη φθάνει μέχρι τις ημέρες μας με συνεχή αρρενογονία, με τα μέλη της να κατοικούν ακόμη στην Κέρκυρα.      

                                                      ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ

     Ο ναός ήταν περιουσία της οικογένειας Βερβιτζιώτη και πιο συγκεκριμένα, ενός μέλους της οικογένειας, της Θεοδώρας Βερβιτζιώτη. Η ιστορία του ναού ξεκινάει από το 1700, η Θεοδώρα κατέθεσε αίτηση στην (τότε) Πρωτοπαπαδική γραμματεία, στην οποία έλεγε, (θείω ζήλω κινούμενη) θέλω να μετατρέψω το σπίτι που έκτισα κοντά στην Σπιανάδα σε (οίκον θεού). Έλαβε άδεια από τις πολιτικές αρχές και αργότερα έστειλε επιστολή στον Μ. Πρωτόπαπα λέγοντας (προσφέροντας την δοθείσαν εξουσίαν παρά του εκλαμπρότατου ρεγγιμέντου εις ταις ΄β ενεστώτος όσον ακόμη και του εξοχότατου και του μέγιστου αυθέντος Δανίηλ Δολφίνου Προβλεπτού Γγενεραλ την ίδιαν ημέραν, παρακαλούσε να της δοθεί η συγκεκριμένη άδεια, να μετατρέψει το σπίτι της σε Ιερό Ναό Αγίου Ελευθερίου και Αγίας Άννας. Την ίδια ημέρα, ο Μ. Πρωτόπαπας, όρισε Εκκλησιάρχη (επόπτη) που έλεγξε την κυριότητα του οικήματος από την δωρήτρια και εν τέλη δόθηκε η σχετική άδεια. Ο Ναός, εγκαινιάστηκε στις 28 Ιουνίου 1700 και εντοιχίστηκε το οικόσημο της οικογένειας Βερβιτζιώτη και η κτιτορική επιγραφή. Πρώτος ιερέας του ναού, υπήρξε ο π. Φίλιππος Μαριέτης. Για τα πρώτα 14 χρόνια της λειτουργίας του ναού, δεν υπάρχουν πληροφορίες εκτός των ληξιαρχικών πράξεων. Στις 30 Αυγούστου 1714, η Θεοδωρέλα Βερβιτζιώτη, είχε αποφασίσει, ο ναός, να αλλάξει ρόλο και να καταστεί συναδελφικός. Η δωρήτρια, ήλθε σε συνεννόηση με την συντεχνία των αργαστηριαραίων, η οποία δέχθηκε την προσφορά. Συγκεντρώθηκαν τριάντα δύο μέλη και αποφάσισαν κάποιες καθοριστικές διατάξεις του ναού. Κατέστησε αδελφούς και νοικοκυραίους και αναγνώρισε το δικαίωμα να εκλαίγονται τέσσερα φιλικά πρόσωπα του ναού, με την υποχρέωση να πληρώνουν τα έξοδα του κεριού της Λαμπρής, συμφώνα με την συνήθεια των εκκλησιών της εποχής. Όρισε ισόβιο εφημέριο, τον αναγνώστη Θεωδορο Κοντό, σε ανταμοιβή της βοήθειάς, που είχε προσφέρει στην κατασκευή του ναού και έως την χειροτονία του σε ιερέα, όρισε προσωρινό εφημέριο του ναού, τον ιερέα Φίλιππο Μαριέττη. Σε περίπτωση θανάτου του Θόδωρου, αναλάμβανε ο ισόβιος π. Μαριέτης. Μετά τον θάνατο των προηγουμένων, η συντεχνία, είχε δικαίωμα εκλογής του εφημερίου του ναού. Επίσης καθόρισε της υποχρεώσεις των εφημέριων. Ο κάθε εφημέριος, όφειλε να λειτουργεί καθημερινά και να μνημονεύει αυτήν και τους γονείς της μετά τον θάνατό της. Σε κάθε λειτουργία, όφειλε να ψάλλει τρισάγιο πάνω από το μνήμα της, το οποίο βρίσκεται στη μεσαία θύρα του ναού, (εκεί ακριβώς που ήταν θαμμένος και ο αδερφός της από το 1712). Επίσης, όφειλε να βάζει κερί, λιβάνι και να μνημονεύει τους προγόνους της, οι οποίοι ήταν θαμμένοι στον Ιερό Ναό Αντιβουνιότησας (Στην εκκλησία διατηρείται μέχρι σήμερα μια πλακέτα που είναι καταγεγραμμένα πολλά ονόματα προγόνων της Θεοδώρας). Όσον αφορά τον μισθό του ιερέα, θα λάμβανε τις λειτουργιές και κάθε έτος 40 δουκάτα (Ενετικά νομίσματα της εποχής), τέσσερις ξέστες λάδι, κερί και λιβάνι. Η Θεοδώρα επίσης, φρόντισε μετά τον θάνατό της, οι κυβερνήτες του ναού να τελέσουν μνημόσυνο (πανυχίδες) στις εννέα ημέρες, στις σαράντα ημέρες, στα τρίμηνα, στα εξάμηνα, στα ενιάμηνα και στο στο χρόνο. Επίσης είχαν την υποχρέωση, να την μνημονεύουν κάθε χρόνο, την ημέρα του θανάτου της. Όταν συνέταξε την διαθήκη της, η Θεοδώρα, έπασχε από αρρώστια της εποχής. Κληροδότησε πολλά προσωπικά της αντικείμενα, έπιπλα, κοσμήματα, ρούχα κ.α. Η δωρήτρια, απεβίωσε στα τέλη του Φεβρουαρίου του έτους 1717.  Η διαθήκη της δωρήτριας, σώζεται στα Αρχεία της Κέρκυρας. Γ.Α.Κ..   

             

--

Αρχεία Οικογένειας Βερβιτζιώτη (Libro ď oro)

                                  

Πηγές: Ο Κώδικας του Ιερού Ναού Αγίου Ελευθερίου Κέρκυρας (Σπύρος Χ. Καρύδης), Ιδιωτικό Αρχείο Β. Κακαβάκη, Αρχείο Γ.Α.Κ Libro d' oro (6/78)

 

--

Οδοιπορικό στον ιερό ναό αγίου Ελευθερίου Κέρκυρας