Η Πολιορκία της Κέρκυρας και το Θαύμα του Αγίου Σπυρίδωνος | Γράφει ο Βασίλης Κακαβάκης

Γράφει ο Βασίλης Κακαβάκης 

     Η Κέρκυρα κατείχε μία σπουδαία στρατηγική θέση στην Αδριατική και αποτελούσε το κυριότερο και ύστατο προπύργιο της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας. << Κέρκυρα καλώς παράπλου κείται >> ήταν τα λόγια του Θουκυδίδη για το νησί των Φαιάκων, σκιαγραφώντας την άριστη γεωγραφική και στρατηγική θέση που βρίσκεται η Κέρκυρα. Για τους Οθωμανούς, ήταν το << απόρθητο φρούριο >> - καθώς την ίδια περίοδο είχαν καταλάβει αρκετές Βενετικές κτήσεις στον μετέπειτα Ελλαδικό χώρο - όπως την Πελοπόννησο, την Κρήτη και το Αιγαίο. Ήταν σαφές ότι τα Επτάνησα θα βρίσκονται συχνά σε μία κατάσταση σκληρής σύγκρουσης και άμυνας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, αφού ήθελε να καταλάβει αρκετές ακόμη περιοχές.

     Από το 1705 οι Βενετοί Βάιλοι (Πρεσβευτές) στην Κωνσταντινούπολη είχαν πληροφορηθεί τα Τουρκικά σχέδια που υπήρχαν ήδη από τις αρχές του 16ου αιώνα και αποσκοπούσαν στην κατάκτηση των Ιονίων Νήσων. Απεσταλμένος της Βενετικής Κυβέρνησης για την αντιμετώπιση των επικείμενων εχθρικών επιχειρήσεων - υπήρξε ο γνωστός σε όλους μας - Στρατηγός Σούλεμπουργκ. Ο Ματθαίος Ιωάννης Σούλεμπουργκ αυτοκρατορικός Κόμης (1661 – 1747) υπήρξε Γενικός Αρχηγός των Βενετικών Δυνάμεων της Ανατολής. Η αποστολή του στην Κέρκυρα αφορούσε την αναβάθμιση των οχυρώσεων του νησιού, οι οποίες βρίσκονταν σε ιδιαίτερα δυσμενή κατάσταση από άποψη άμυνας. Επίσης, η Κέρκυρα χρειάζονταν έναν ικανό Επικεφαλής στρατηγικών επιχειρήσεων, επειδή βρίσκονταν εκ των προτέρων σε μειονεκτική αμυντική θέση λόγω των λόφων που την περιέβαλαν. Τον Ιούλιο του 1716 οι Οθωμανοί πολιόρκησαν την Κέρκυρα δια θαλάσσης. Ο Καπουδάν Πασας (Τζανούμ Μεχμέτ Χότζα) έστειλε αγγελιαφόρο ζητώντας την παράδοση της πόλης και των φρουρίων της, φιλικά και χωρίς αιματοχυσία. Η απάντηση του Φρουράρχου ήταν άμεση, αλαζονική και αρνητική. Στην περιοχή της Κασσιώπης εξελίχθηκε η πρώτη ναυμαχία μεταξύ Βενετικών και Τουρκικών πλοίων. Η μάχη έληξε με την δύση του ηλίου και οι σημαντικότερες ζημίες βάραιναν τον Τουρκικό στόλο που τελικά υποχώρησε. Οι εχθροί κατάφεραν να αποβιβάσουν στρατιωτικές δυνάμεις στον Ύψο και την Δασιά και αργότερα να υποτάξουν τα οχυρά του Μαντουκιού και της Γαρίτσας. Την κρίσιμη στιγμή της Πολιορκίας κοντά στο νησί του Βίδο υπήρξε παρατεταγμένος ο στόλος των Βενετών που κρατούσε ανοιχτή την δίοδο ανεφοδιασμού και λειτουργούσε αποτρεπτικά στις επιχειρήσεις των Τούρκων. Το ηθικό της Φρουράς και του άμαχου πληθυσμού ήταν σε κακή κατάσταση. Οι κάτοικοι της πόλης μεταφέρθηκαν στο Παλαιό Φρούριο, ενώ οι κάτοικοι της υπαίθρου κρύφτηκαν σε άλλες οχυρώσεις. Στην συνέχεια, οι Οθωμανοί κατέλαβαν τους λόφους Αβράμη και Σωτήρος και κατάφεραν να καταλάβουν το οχυρό του Σκάρπωνα. Επιπρόσθετα, κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος των οχυρώσεων του Νέου Φρουρίου προσπερνώντας και την τάφρο. Χωρίς καθυστέρηση οι άνδρες του Σούλεμπουργκ επιτέθηκαν και ανακατέλαβαν τον Σκάρπωνα. Ως εκ τούτου, το Νέο Φρούριο κινδύνευσε άμεσα. Οι πύλες σφραγίστηκαν ερμητικά και ο στρατός ενισχύθηκε με εκατόν ογδόντα άνδρες. Στην τάφρο κείτονταν εκατοντάδες νεκροί και τραυματίες. Οι εχθροί ύστερα από τρεις ατυχής επιθετικές προσπάθειες υποχώρησαν. Ξαφνικά, στις 9 Αυγούστου 1716 ξέσπασε μία καταρρακτώδης βροχή καταστρέφοντας τα πλοία και των δύο στόλων και το απροστάτευτο στρατόπεδο των Πολιορκητών. Αργότερα, οι Οθωμανοί οπισθοχώρησαν προς τον Ύψο και την Δασία. Στις 22 Αυγούστου οι αμυνόμενοι έκπληκτοι αντιλήφθηκαν ότι ο εχθρός εγκατέλειψε το νησί αφήνοντας σημαντικές ποσότητες στρατιωτικού υλικού σε καλή κατάσταση.

Η πολιορκία έληξε με επιτυχία.

     Οι εχθροί παρέμειναν στο νησί σαράντα οχτώ ημέρες και οι απώλειες τους ήταν δεκαπέντε χιλιάδες ψυχές. Το νησί υπέστει ανυπολόγιστες υλικές ζημιές - κυρίως περιμετρικά του ναού του Αγίου Σπυρίδωνος - αφού οι Οθωμανοί ήθελαν να γκρεμίσουν το καμπαναριό και να μετατρέψουν την εκκλησία σε τζαμί. Άξιο αναφοράς είναι ότι ο Antonio Vivaldi εμπνεύστηκε από την επιτυχή έκβαση της Πολιορκίας και συνέθεσε το εκκλησιαστικό στρατιωτικό ορατόριο << Ιουδήθ Θριαμβέβουσα >>, το οποίο αφιέρωσε στον Στρατάρχη Σούλεμπουργκ. 

     Η σωτηρία της Κέρκυρας αποδόθηκε ως νίκη της χριστιανοσύνης στο Ισλαάμ. Το αποτέλεσμα της Πολιορκίας σκιαγραφείται από τον ανθρώπινο αγώνα και την καθοριστική θεϊκή παρέμβαση του Προστάτη του νησιού Αγίου Σπυρίδωνος που χωρίς αυτήν το αποτέλεσμα θα ήταν διαφορετικό. Η θαυματουργή παρέμβαση του Αγίου Σπυρίδωνος προκάλεσε σφοδρή θύελλα που ξέσπασε την 9η Αυγούστου και κατέστρεψε σημαντικό μέρος του Τουρκικού στόλου. Μαρτυρίες Οθωμανών ανέφεραν ότι ο Άγιος Σπυρίδων με την μορφή καλόγερου βγήκε από τον ομώνυμο ναό κρατώντας αναμμένο ένα πυρσό απειλώντας να κάψει τον εχθρικό στόλο. Σε ανάμνηση της θαυματουργής παρέμβασης του Αγίου τελείται ανελλιπώς και με ιδιαίτερη λαμπρότητα η λιτάνευση του σεπτού σκηνώματος στους κεντρικούς δρόμους της πόλης.

     Φέτος, συμπληρώνονται τριακόσια επτά έτη από την Πολιορκία της Κέρκυρας. Είναι σπουδαίο ότι τρεις αιώνες μετά, τηρούμε και εορτάζουμε το συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός. Με την λιτάνευση του σκηνώματος του Αγίου και Θαυματουργού Σπυρίδωνος, την Βαρκαρόλα - που από πέρυσι με πρωτοβουλία της Δημοτικής Αρχής αναβίωσε - και τις επετειακές συναυλίας των τριών Φιλαρμονικών της πόλης στο Πάλκο της Πάνω Πλατείας μεταλαμπαδεύεται στις νέες γενιές η σημασία του γεγονότος. Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε - ιδιαίτερα οι νέοι - ότι η ειρήνη που βιώνουμε στις ημέρες μας κάποτε δεν ήταν δεδομένη. Για αυτό λοιπόν, έχουμε ηθική υποχρέωση να συμμετέχουμε - και αν έχουμε την δυνατότητα - να συμβάλουμε σε όλες τις επετειακές εκδηλώσεις, ώστε να συνεχίσουμε και να διατηρήσουμε ζωντανή την μνήμη της Πολιορκίας της Κέρκυρας, των Κερκυραίων που χάθηκαν - ενώ μάχονταν για την πατρίδα τους - και του θαύματος του Αγίου Σπυρίδωνος που ευνόησε την ελευθερία του νησιού μας. Χρόνια Πολλά!!

Υ.Γ. Νομίζω ότι λόγω της σημασίας του γεγονότος πρέπει να φροντίσουμε να το τιμήσουμε κατάλληλα. Ένας ευεργέτης της Κέρκυρας ο Κόμης Σπύρος Φλαμπουριάρης, Πρόεδρος του Ιδρύματος Κερκυραϊκής Κληρονομιάς έχει κατασκευάσει έναν Οβελίσκο, ώστε να τιμήσει τους απλούς Κερκυραίους που πολέμησαν για να διασώσουν το νησί. Ελπίζω σύντομα ο Οβελίσκος να τοποθετηθεί, ώστε να αποδοθεί η δέουσα τιμή στους ανθρώπους που πολέμησαν κατά την Πολιορκία της Κέρκυρας το 1716.

Πηγές: Αναμνηστικό τεύχος 300 Χρόνια από την Πολιορκία της Κέρκυρας (1716 – 2016) του τότε Δήμου Κέρκυρας, ταινία: 1716 Κέρκυρα, ο προμαχώνας της Ευρώπης (Albert Choen Corfu)