Η εξέλιξη της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας από τον 18ο έως τον 21ο αιώνα | Γράφει ο Βασίλης Κακαβάκης

Γράφει ο Βασίλης Κακαβάκης: 

     Η σημερινή ημέρα είναι ιδιαίτερη και ξεχωριστή για το νησί μας, καθώς συμπληρώνονται εκατόν ογδόντα τρία έτη ζωής από την ίδρυση του αρχαιότερου μουσικοεκπαιδευτικού οργανισμού της χώρας μας, που είναι η Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας. Το μακρινό καλοκαίρι του 1840 και συγκεκριμένα το απόγευμα της 12 Σεπτεμβρίου, εννέα επιφανείς Κερκυραίοι με πυξίδα τον ενθουσιασμό, την ευεργετική διάθεση και τις ευγενικές φιλοδοξίες ίδρυσαν την Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας. Αφορμή για την ίδρυσή της ήταν η έλλειψη μίας άρτιας μουσικής ακαδημίας, βασισμένη στα ευρωπαϊκά πρότυπα. Ο σπουδαίος Μουσουργός Νικόλαος Χαλικιόπουλος – Μάντζαρος ήταν ο βασικός συντελεστής καθώς είχε αντιληφθεί ήδη από το 1820 την ανάγκη της δημιουργίας ενός μουσικού πολιτισμού βασισμένου στα πρότυπα της έντεχνης Ευρωπαϊκής Μουσικής. Βασικός στόχος ήταν η διάδοση της μουσικής τέχνης σε όλες τις κοινωνικές ομάδες με τις εξής δύο κατευθύνσεις την εθνική και την κοινωνική. Για την Εθνική κατεύθυνση ήθελε να εισάγει στο Επτανησιακό εκπαιδευτικό σύστημα την γενική μουσική παιδεία. Για την κοινωνική κατεύθυνση δημιούργησε μαζί με άλλους την Φιλαρμονική Εταιρία Κερκύρας, ώστε όλοι να έχουν πρόσβαση στην εξειδικευμένη μουσική παιδεία. Από την πρώτη στιγμή, η << Παλαιά Φιλαρμονική >> τέθηκε υπό την Προστασία της Υ. Θ. Θεοτόκου και του Αγίου Σπυρίδωνος, πολιούχου και προστάτη του νησιού.

     Η πρώτη εμφάνιση του μουσικού σώματος έλαβε χώρα την 11η / 23η Αυγούστου 1841 αποτελούμενη από τριάντα τέσσερις μουσικούς παιανίζοντας εντός του Ιερού Ναού του Αγίου Σπυρίδωνος από τον γυναικωνίτη, κατά την επιστροφή της λιτανείας του Ιερού λειψάνου. Το παίξιμο των οργάνων ήταν τέλειο και η αρμονία απόλυτη, ενώ παράλληλα το κοινό έδειχνε ενθουσιασμένο. Από την πρώτη κι όλας εμφάνιση ο κερκυραϊκός λαός περιέβαλε την << Παλαιά >> από αγάπη και ανιδιοτέλεια. Το γεγονός αυτό αποδείχθηκε από την βαθειά σιγή και την ευλαβική αυτοσυγκέντρωση που επικράτησε στην πρώτη εμφάνιση. Εκείνη την ημέρα λοιπόν, εγκαινιάστηκε στον Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος ένας νέος πλούτος θρησκευτικής μεγαλοπρέπειας, σεμνών εκδηλώσεων και πατριωτικών συγκινήσεων. 

     Πρόκειται για ένα ιστορικό ίδρυμα, από το οποίο έχουν περάσει σημαντικές προσωπικότητες. Αρχικά, η Εταιρεία εγκαταστάθηκε στο οίκημα επί της τότε οδού Ιουστινιάνη (σημερινή οδό Φιλαρμονικής) και αργότερα μεταφέρθηκε στην μέχρι σήμερα έδρα της, στην οδό Νικηφόρου Θεοτόκη, σε οίκημα ιδιοκτησίας του κερκυραίου Πολιτικού Γεωργίου Θεοτόκη.

    Από τις αρχές του 21ου αιώνα η Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας ξεκίνησε σειρά δράσεων με σκοπό την διεύρυνση των μουσικών δραστηριοτήτων της. Συνεχίζοντας την παράδοση - διατηρεί τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα της - έχοντας τέσσερις σχολές θεωρίας, μουσικών οργάνων και τρία σχήματα Μπάντας (πίκολο Μπαντίνα, Μπαντίνα και Μπάντα). Επιπλέον, διατηρεί Συμφωνική Ορχήστρα. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι ετησίως περίπου 150 νέες και νέοι εγγράφονται στις σχολές της Φιλαρμονικής. Το 2010 - εντός των εγκαταστάσεών της - ιδρύθηκε ένα σύγχρονο και ιδιαίτερα ενδιαφέρον για τους ερευνητές Μουσείο Μουσικής, στο οποίο δεσπόζει το πιάνο του Νικολάου Χαλικιόπουλου – Μάντζαρου, όπως και σπουδαία τεκμήρια, παρτιτούρες, μουσικά όργανα πορτρέτα, φωτογραφίες και πολλά άλλα. Η δημιουργία του Μουσείου Μουσικής – το οποίο είναι το μοναδικό στην χώρα μας – εδραίωσε και τεκμηρίωσε την πεποίθηση ότι η Φιλαρμονική αποτελεί κιβωτό ενός σημαντικού μέρους, του τόσο βασανισμένου αστικού μουσικού πολιτισμού της νεώτερης Ελλάδος. Επιπρόσθετα, η Φιλαρμονική διατηρεί ένα σπουδαίο Ιστορικό Αρχείο, που είναι προσιτό σε όλους τους ερευνητές και αξιοποιείται καθημερινά αποκαλύπτοντας νέες πτυχές της Επτανησιακής και Ελλαδικής μουσικής πραγματικότητας.

     Η επιτυχημένη εξέλιξη του Ιδρύματος - έως τις ημέρες μας - οφείλεται στην τέλεια οργάνωση και στελέχωση των σχολών. Το αρχικό σχήμα της Μπάντας και γενικότερα της δομής της Εταιρίας, κατά καιρούς τροποποιείται ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες που προκύπτουν, έτσι ώστε η << Παλαιά >> να επιβιώνει και να συμβαδίζει με την εξέλιξη της κοινωνίας. Η Φιλαρμονική Εταιρία Κερκύρας αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα μουσικά ιδρύματα του νησιού με σημαντική κοινωνική προσφορά στον κερκυραϊκό λαό. Οι συναυλίες, οι επιστημονικές εκδηλώσεις, το Μουσείο Μουσικής, η συμμετοχή στις θρησκευτικές εκδηλώσεις και κυρίως η δωρεάν μουσική παιδεία προάγουν τον πολιτισμό και την μουσική εκπαίδευση του νησιού. Είναι χρέος όλων μας λοιπόν, να υποστηρίζουμε με κάθε τρόπο όλα τα σωματεία που προσφέρουν στον τόπο μας έχοντας ανιδιοτελής σκοπούς, όπως είναι η Φιλαρμονική Εταιρία Κερκύρας που σήμερα ολοκληρώνει το 183ο έτος της ζωής της. Ας κλείσουμε με την ευχή, η Παλαιά Φιλαρμονική να συνεχίσει να ζει στα βάθη των αιώνων.

Πήγες: Επετειακή έκδοση << Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας: Εκατόν Πενήντα Χρόνια 1840 – 1990 >>, Έξι Μελέτες για την Φιλαρμονική Εταιρία Κερκύρας (Κώστας Καρδάμης – Κέρκυρα 2010), Ιστοσελίδα Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας (fek.gr).